'Ouwe getrouwen' weten het nog: vroeger had GroenLinks Vlaardingen haar nieuwsbrief genaamd' RAADikaal'. Daarin ook regelmatig een column van 'Ronald', een synoniem van één van de destijds zeer actieve leden van de afdeling. Het verheugt het bestuur dat 'Ronald' weer terug is van weggeweest en ons voor de vierde maal een column toezond. Ditmaal over het communisme.

COMMUNISME
Marxisme

Vreemd: als mensen over ‘communisme’ beginnen, dan hebben ze het over enge landen als de USSR of de DDR. Je hoort er vies bij te kijken als je het woord uitspreekt.
Het wordt tijd te analyseren waar begrippen als ‘kapitalisme’ en ‘communisme’ voor staan!
Voor mij is communisme geen vies woord. Ik ken(de) een paar communisten in Vlaardingen. Idealisten, die altijd bereid waren zich in te zetten voor de gemeenschap. Die bereid waren sober te leven. Mensen die ´Berufsverbote´ moesten ondergaan  omdat ze ´communist´ waren. Flip Koudstaal bij voorbeeld. Hoe is het zo ver gekomen, dat in Nederland ‘staatskapitalisme’ vereenzelvigd werd met ‘communisme’? Dat serieuze mensen communisten zijn gaan haten en kapitalisten zijn gaan vergoelijken?

De CPN (Communistische Partij Nederland) is een van de voorlopers van GroenLinks. Over communisten hoor je niet veel meer in Nederland. Aan het eind van de vorige eeuw werden hier mensen beschimpt  en op het verdachtenbankje geplaatst omdat ze communist waren (= lid van de CPN). Bolkestein (fractievoorzitter VVD) eiste op enig moment dat ex-communisten openbaar hun excuses moesten aanbieden voor hun deelname aan ‘het communisme’. Een soort ‘volkstribunaal’ dus.
Maar communisme is niet wat ze er in de USSR van gebakken hebben (Brezjnev had een hangar met Bentleys, Royces en dat soort karren). Zeker ook niet in de DDR. Zelfs niet echt in Cuba, denk ik. Feitelijk zijn de grondbeginselen nog nergens in de praktijk gebracht. (Van het christendom ook niet helaas, vandaar wellicht dat velen niets van ‘christenen’ moeten hebben?!).

Wat is communisme eigenlijk?
Communisme is volgens mij een ideaal gebaseerd op ideeën van Marx en Engels (rond 1850). Wellicht is het daarom beter om over marxisme te spreken, omdat communisme zeer verkeerde bijgedachten teweegbrengt? Marx en Engels analyseerden de economische verhoudingen in die tijd, midden in de industriële revolutie in Engeland, Frankrijk en Duitsland. Eigenlijk schetsten zij een ‘utopia’, een droomstaat waarin ieder tot zijn en haar recht komt en voor graaiers en scheve machtsverhoudingen geen plaats is. En zij dachten dat economische wetmatigheid vanzelf zou leiden tot die ideaalstaat, een marxistische samenleving.

Een samenleving waarin

  • een krachtige overheid zorgt voor goed en gratis onderwijs, voor goede en kosteloze gezondheidszorg, voor gratis openbaar vervoer door het hele land. Een overheid die voorkomt dat door marktwerking het recht van de sterkste geldt: waardoor ‘CEO’s , bonusjagers , ‘hedge funds’ en aandeelhouders teveel macht krijgen. Die overheid behoedt de samenleving voor marktwerking en privatisering: ‘nutsbedrijven’ (bedrijven die zorgen voor zaken van algemeen belang, als elektriciteit, water, gas, OV) mogen niet de speelbal worden van mensen die uit zijn op eigen gewin.
  • een economisch systeem bestaat waarin de mens produceert wat nodig is om zijn eigen behoeften te bevredigen: de mens is de spil in die productie. Hij bepaalt wat, hoe en hoeveel hij produceert. Een systeem  waarin het absurde kweken van behoeftes (reclame) tot een minimum wordt beperkt. Waarin de productiemiddelen in handen zijn van diegenen die produceren (die het werk doen). Waarin de werkers weten waar ze mee bezig zijn (het eindproduct kennen), en mee bepalen hoe en wat ze produceren (geen vervreemding). Een systeem ook waarin de verdeling van de taken in onderling overleg gebeurt. In dat systeem werkt men omdat men dat wil, niet omdat het moet, om te voorzien in de levensbehoeften niet om ‘groei’ te bewerkstelligen, niet om de behoeften van aandeelhouders of directeuren te bevredigen. Onmenselijk werk kan door machines gedaan worden en leuk werk door mensen. Een economisch systeem waarin ‘geld’ weer haar eigenlijke functie krijgt, namelijk ruilmiddel. In onze samenleving nu is geld de allesbepalende factor geworden, die intermenselijke activiteiten verlamt. (Bij voorbeeld leerlingen zijn een ‘product’ waar je iets aan toevoegt, opdat ze ‘meer waard’ worden).

Wat is er mis met dat ideaal? Noem het communisme, of noem het marxisme. Noem het wat je wilt, maar doe het,  voer het in, voer het uit. Een systeem gebaseerd op de gelijkwaardigheid van mensen. Waarin ieder tot zijn recht komt. Ieder zich richt op het gemeenschappelijke, waar iets kan als men dat wil, waarin men zich richt op het individuele als dat past! De mens als ‘homo socialis’, een sociaal wezen !
En dat systeem zou slecht zijn? Terwijl het kapitalisme zogenaamd is gebaseerd op ‘vrij ondernemerschap’ lees: het recht van de sterkste, het schaamteloos pakken wat je pakken kunt desnoods ten koste van anderen? Kapitalisme moedigt individualisme aan en leidt gemakkelijk tot egoïsme en egocentrisme. Lees Luyendijk ‘Dit kan niet waar zijn’.

Tot slot een citaat uit Jan Milic’ ‘Het mensbeeld van de jonge Karl Marx: een vraag aan christenen en marxisten’:

Dit communisme is voor hem [Marx] ‘een positieve opheffing van de privé-eigendom als vervreemding van de mens van zichzelf en daarom een zich werkelijk toeëigenen van het menselijke wezen door en voor de mens; derhalve een volkomen, bewuste en binnen de hele rijkdom van de ontwikkeling tot nu toe voorbereide terugkeer van de mens naar wat hij eigenlijk is: een maatschappelijk, dat is menselijk wezen.

Ronald
mei 2015