De zondebok wilde uitleggen dat hij er niet op uit is om anderen iets af te nemen. Dat hij gewoon zijn leven wil opbouwen, zoals ieder ander. En dat hij eigenlijk ook niet goed begrijpt waarom mensen hier zo lang moeten wachten op een huis. Maar de mus was al omgedraaid. Hij floot een vrolijk wijsje en luisterde helemaal niet.
Het nieuws van de mus, dat statushouders geen urgentie meer mogen krijgen op een sociale huurwoning, werd door verschillende mensen met gejuich ontvangen. Ook in Vlaardingen leeft bij sommige mensen het idee dat de wachtlijsten hierdoor eindelijk flink korter worden. Dat mensen sneller aan de beurt komen. Maar helpt het nieuws van de mus echt? Of worden ze blij gemaakt met het verhaal van een dode mus?
Geen urgentie meer voor statushouders
In juli 2025 stemde de Tweede Kamer in met een wetswijziging die gemeenten verbiedt om nog urgentieverklaringen toe te kennen aan statushouders. Zelfs niet in situaties van dakloosheid, medische nood of huiselijk geweld. Waar andere woningzoekenden dan wél urgent geholpen worden, moeten mensen met een verblijfsstatus voortaan achteraan aansluiten. GroenLinks en PvdA Vlaardingen maken zich grote zorgen over de gevolgen van deze wet en hebben daarom schriftelijke vragen gesteld aan het college.
Statushouders zijn mensen die volgens de Nederlandse wet en asielprocedures in Nederland mogen blijven. Ze lopen bijvoorbeeld aantoonbaar gevaar in hun land van herkomst. Gemeenten zijn wettelijk verplicht hen te huisvesten. Dat verandert niet door de wetswijziging, maar het middel om dat te doen (urgentie) wordt wel afgeschaft. Het gevolg? Nog langere verblijven in opvanglocaties, extra druk op maatschappelijke opvang, en mensen die hun inburgering niet kunnen starten omdat ze geen dak boven hun hoofd hebben.
Discriminatie op basis van achtergrond
De wet verbiedt urgentieverklaringen specifiek voor statushouders, ongeacht hun persoonlijke situatie. Die uitsluiting op basis van verblijfsstatus is volgens mensenrechtenorganisaties, juristen en ook de VNG strijdig met artikel 1 van de Grondwet. Nood is nood. Hulp zou niet moeten afhangen van waar je vandaan komt.
De zondebok en de dode mus
Deze wet lost het woningtekort niet op. In werkelijkheid gaat gemiddeld slechts tussen de vijf en tien procent van de vrijkomende sociale huurwoningen in Nederland naar statushouders. In Vlaardingen voldoet de gemeente al jaren niet aan haar wettelijke taakstelling, dus mogelijk ligt het percentage aan de lage kant. Zelfs als statushouders helemaal geen urgentie meer krijgen, levert dat nauwelijks iets op: de wachttijd daalt dan met een paar maanden, terwijl mensen vaak jarenlang moeten wachten. En ondertussen wordt het voor gemeenten bijna onmogelijk gemaakt om hun wettelijke opgave nog te halen.
Toch worden mensen op de vlucht steeds opnieuw aangewezen als één van de grootste oorzaken van het probleem. Dat is niet alleen oneerlijk, het is een politieke afleidingsmanoeuvre. Zo kregen huurders in 2025 de hoogste stijging van de huurprijs van de afgelopen dertig jaar voor hun kiezen, terwijl verschillende politici er alles aan deden om ‘asielzoekers’ onder een vergrootglas te houden.
Structurele oorzaken genegeerd
De echte oorzaken van de woningnood liggen in decennia van politiek beleid:
- De verhuurderheffing die investeringen door woningcorporaties jarenlang afremde
- De afbouw van sociale woningbouw
- Marktwerking en privatisering die beleggers voorrang gaven op bewoners
- Dure nieuwbouw gericht op winst, niet op betaalbaarheid
- Belastingconstructies zoals de jubelton, die ongelijkheid op de koopmarkt versterkten
In plaats van structurele oplossingen te zoeken, zoals betaalbare woningbouw, regie op de volkshuisvesting en eerlijke kansen voor iedereen, wordt de aandacht verlegd naar een kleine groep mensen die nauwelijks vertegenwoordigd is in het politieke debat. Zo worden Vlaardingers blij gemaakt met een dode mus.
Tijd voor echte oplossingen
We begrijpen het gevoel van onrecht bij mensen die al jaren op een woning wachten. Je zult maar jarenlang vastzitten in een uitzichtloze situatie, wachtend op een woning. Maar je lost dat onrecht niet op door iemand anders nog langer te laten wachten. Je lost het op door de échte oorzaken aan te pakken. Door keuzes te maken die bouwen aan een eerlijke woonmarkt, in plaats van het probleem af te schuiven op mensen die daar niets aan kunnen doen.
We worden in Nederland al veel te lang gegijzeld door partijen die migratie, en dan alleen het kleine stukje asielmigratie, voortdurend op de agenda houden. Dat is hun politieke verdienmodel. Intussen blijven échte oplossingen uit.
Eerlijke kansen
Wij geloven dat fatsoenlijk beleid niemand uitsluit. En dat we pas vooruitkomen als we de werkelijke oorzaken van de woningnood aanpakken. Niet door mensen uit te spelen tegen elkaar. Vlaardingers verdienen een huis. Maar niemand wordt geholpen met een dode mus. En al helemaal niet door mensen met een verblijfsstatus uit te spelen tegen mensen die al jaren wachten op een woning.
Wat willen wij weten van het college
Tegen deze achtergrond hebben de fracties van GroenLinks en PvdA de volgende vragen aan het college gesteld
- Erkent het college dat het nieuwe verbod statushouders uitsluit van urgentieverklaringen op basis van hun achtergrond, en dat dit kan leiden tot ongelijke behandeling ten opzichte van andere woningzoekenden in vergelijkbare noodsituaties? Acht het college dit in strijd met het discriminatieverbod, zoals opgenomen in de Grondwet en internationale verdragen (zoals artikel 1 van de Grondwet)?
- Hoe beoordeelt het college de gevolgen van dit verbod voor statushouders in acute noodsituaties, zoals dakloosheid, psychische of medische problematiek, of situaties van huiselijk geweld? Is het college voornemens om te voorkomen dat mensen hierdoor op straat belanden?
- De gemeente Vlaardingen loopt al langere tijd achter met de wettelijke taakstelling voor huisvesting van statushouders. Deze taakstelling blijft intact, ook als urgentie niet langer is toegestaan. Hoe verwacht het college deze taakstelling nog te kunnen realiseren als urgentie niet langer is toegestaan, en reguliere woningtoewijzing onvoldoende mogelijkheden biedt?
- Statushouders maken jaarlijks aanspraak op een klein deel van de vrijgekomen sociale huurwoningen in Vlaardingen. Kan het college een inschatting geven van het effect van het verbod op urgentie op de wachtlijsten voor andere woningzoekenden? Verwacht het college dat deze wachttijd merkbaar zal dalen, en zo ja, met hoeveel maanden gemiddeld?
- De VNG heeft zich expliciet uitgesproken tegen het verbod op urgentieverklaringen voor statushouders, en noemt de maatregel onuitvoerbaar, juridisch riskant en schadelijk voor de opvangketen. Hoe beoordeelt het college deze waarschuwingen van de VNG?
- Is het college bereid zich, in navolging van andere gemeenten en de VNG, publiekelijk uit te spreken tegen dit landelijke verbod op urgentie voor statushouders?
- Is het college voornemens om in overleg te treden met het COA, de provincie of het ministerie van BZK over de gevolgen van deze wetswijziging voor de uitvoerbaarheid van de taakstelling in Vlaardingen?
- Hoe schat het college de gevolgen van deze maatregel in voor de inburgering van statushouders, aangezien het inburgeringstraject pas start wanneer iemand over een eigen woning beschikt? Is het college bereid hierover in gesprek te gaan met de woningcorporaties en andere betrokken partijen?
We zien de beantwoording met grote interesse tegemoet.
Namens de fracties van GroenLinks en PvdA,
Neill Voorburg en Jos van Rij.